“Вялікая Айчынная вайна: гісторыя і памяць”

За сваю шматвекавую гісторыю Беларусь неаднаразова з’яўлялася арэнай кровапралітных войн. Кожная з іх пакідала пасля сябе смерць і разруху. Самыя вялікія страты беларускі народ перажыў у гады Вялікай Айчыннай вайны. Страшэнны лёс быў падрыхтаваны беларусам фашыстамі. Сярод шэрагу дакументаў генеральнага плана “Ост” ёсць і такі, ў якім прадугледжвалася анямечыць 25% беларускага насельніцтва, а 75% - фізічна знішчыць. На акупіраванай фашыстамі тэрыторыі Беларусі было створана 260 лагераў смерці і месц масавага знішчэння людзей.

Вялікая частка насельніцтва стала вязнямі фашыскіх канцлагераў. Рады калючага дрота, вартавыя вышкі, спецыяльна выдрэсіраваныя сабакі ўвасаблялі сабой фашысцкі “новы парадак”. Характэрнай асаблівасцю палітыкі генацыду і “выпаленай зямлі” стала знішчэнне населеных пунктаў разам з жыхарамі. Карацельныя аперацыі супраць партызан і насельніцтва Беларусі гітлераўцы праводзілі з першых дзён акупацыі. У восеньска-вясенні перыяд 1943-44 г.г. правядзенне тактыкі “выпаленай зямлі” набыло найбольш шырокія маштабы, у апошні перыяд фашысцкай акупацыі нават былі створаны спецыяльныя каманды падпальшчыкаў, якія знішчалі населеныя пункты разам з жыхарамі. Звычайна гітлераўцы і іх прыхвасні зганялі людзей у адну хату, хлеў ці гумно, закрывалі шчыльна і падпальвалі. Так у Беларусі за час вайны спалілі каля 9200 населеных пунктаў, звыш 5295 знішчалі разам з усімі жыхарамі або часткай. 22 сакавіка 1943 года такі лёс напаткаў вёску Хатынь, якая стала сімвалам памяці аб сотнях спаленых і неадрадзіўшыхся вёсак.

Да 75-годдзя Хатынскай трагедыі была прымеркавана вучнёўская краязнаўчая канферэнцыя “Вялікая Айчынная вайна: гісторыя і памяць”, якая адбылася 17 сакавіка пад кіраўніцтвам аддзела турызму і краязнаўства дзяржаўнай установай дадатковай адукацыі “Цэнтр дзяцей і моладзі Глыбоцкага раёна”.

На канферэнцыі з 14 дакладамі выступілі юныя краязнаўцы, якія сустракаліся з роднымі і блізкімі відавочцаў трагічных падзей, запісвалі ўспаміны, вывучалі дакументы сяменых і музейных архіваў, абагульнялі ўжо вядомыя матэрыялы і новыя факты пра гісторыю спаленых вёсак, гарталі старонкі сяменых альбомаў. Кожнае выступленне кранала душу, цяжка было аддаць перавагу каму з дакладчыкаў.

Боллю ў сэрцы адазваліся выступленні сямікласнікаў Стукана Давіда і Серафімовіча Віктара з ДУА “Псуеўская дзіцячы сад-сярэдняя школа Глыбоцкага раёна” пра трагічныя падзеі ў вёсках Вуглы, Хралы і іншых спаленых вёсках Псуеўскага сельскага савета. Пра лёсы землякоў у час Вялікай Айчыннай вайны распавядалі вучаніца 6 класа ДУА “Залеская дзіцячы сад-сярэдняя школа Глыбоцкага раёна” Шынкевіч Вікторыя і вучань 11 класа ДУА “Карабоўская дзіцячы сад-сярэдняя школа Глыбоцкага раёна імя Р.І.Мацеюна” Нефядовіч Аляксандр. Пісьмовыя сведчанні аб трагедыі нашых землякоў у германскай няволі ў Занальным дзяржаўным архіве г.Глыбокае вывучалі вучні ДУА “Шунеўская дзіцячы сад-сярэдняя школа Глыбоцкага раёна”, аб чым і паведаміла на канферэнцыі вучаніца 10 класа Джаўшанашвілі Ірына. Пра лёс Аляксандра Няжынскага, пахаванага ў брацкай магіле №4062 у Празароках, і выкарыстанне ў пошуку новых дадзеных расійскага сайта ОБД «Мемориал» паведаміла Сідаронак Кацярына, вучаніца 9 класа ДУА “Празароцкая дзіцячы сад-сярэдняя школа Глыбоцкага раёна імя І.Ц. Буйніцкага”. А Гаўрыльчык Віталіна, вучаніца 6 класа ДУА “Ломашаўская дзіцячы сад-базавая школа Глыбоцкага раёна”, расказала гісторыю складанага жыцця былой настаўніцы школы Курмель Неанілы Дзіанісьеўны, дзесяцікласніца Якубёнак Елізавета з ДУА “Сярэдняя школа №3 г.Глыбокае” – пра ветэрана вайны Целеш Ніну Кірылаўну, якую ахапілі сваёй заботай піянеры і камсамольцы школы.

Пра баявыя заслугі сваіх прадзедаў паведамілі Пасюк Паліна, вучаніца 6 класа ДУА “Падсвільская сярэдняя школа Глыбоцкага раёна”, Піліпёнак Уладзіслаў, вучань 7 класа ДУА “Мярэцкаўская дзіцячы сад-базавая школа Глыбоцкага раёна”, Гіль Мікіта, вучань 8 класа ДУА “Сярэдняя школа №1 г.Глыбокое імя П.В.Сухога”, Буторына Крысціна, вучаніца 10 класа ДУА “Азярэцкая дзіцячы сад-сярэдняя школа Глыбоцкага раёна”.

Шалкаўскас Васілій і Каласоўскі Антон, вучні 7 класа ДУА “Суклінская дзіцячы сад-базавая школа Глыбоцкага раёна”, Раманчук Наталля, вучаніца 10 класа ДУА “Удзелаўская дзіцячы сад-сярэдняя школа Глыбоцкага раёна”, запісалі успаміны сваіх блізкіх і аднавяскоўцаў пра цяжкія гады за калючым дротам і непасільную прымусовую працу ў Нямеччыне вязняў-падлеткаў фашысцкіх канцлагераў. Старонкі радаводу пра сваіх дзядоў – артылерыста і сувязіста, удзельнікаў цяжкіх баёў за Будапешт і Прыбалтыку, рэпрадукцыі фотаздымкаў часоў вайны – усё гэта ў даследчай рабоце Піскуновіча Васілія, вучня 8 класа ДУА “Падсвільская сярэдняя школа Глыбоцкага раёна”.

Трэба адзначыць карпатлівую работу настаўнікаў, кіраўнікоў даследчых прац, якія дапамагалі вучням у апрацоўцы знойдзенага матэрыялу, абагульненні і падрыхтоўцы тэзісаў выступлення да канферэнцыі. Гэта Белянок Уладзімір Уладзіміравіч, Гераніна Наталля Максімаўна, Гінько Ірына Вікенцьеўна, Дзеравяга Уладзімір Мікалаевіч, Марцынкевіч Наталля Анатольеўна, Марговіч Людміла Васільеўна, Пасюк Таццяна Іосіфаўна, Патроцына Ніна Віктараўна, Рабіза Наталля Аляксандраўна, Радзюш Алла Іосіфаўна, Рубніковіч Зоя Матвееўна, Савёнак Людміла Міхайлаўна, Сулімава Марыя Адольфаўна, Хайноўскі Сяргей Алегавіч, Чаронка Лілія Ануфрыеўна, Шарыпкін Рыгор Леанідавіч.

Непасрэдна ў актыўным пошуку новых фактаў падзей далёкіх гадоў, даследванні новых гераічных старонак свайго радаводу, ва ушанаванні памяці абаронцаў Айчыны і ахвяр Вялікай Айчыннай вайны, якія аддалі жыццё за шчаслівы лёс будучых пакаленняў, фарміруюцца ў навучэнцаў грамадзянска-патрыятычныя, духоўныя якасці, нацыянальная свядомасць.

Намеснік дырэктара па вучэбна-выхаваўчай рабоце Л.В. Марговіч